ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་གཉིས་བོད་པར་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཆེད་དྷ་སར་ཕེབས་པ།

ཟླ་འདིའི་ཚེས་༡ ཉིན་འཛམ་གླིང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་བུད་མེད་གཉིས་དྷ་སར་ཕེབས་ཏེ། བོད་མིའི་གནས་སྟངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཡོད་པའི་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་བསྐོངས་སོང་ལ། ཚེ་༢ ཉིན་༧གོང་ས་མཆོག་དང་མཉམ་དུ་གྷན་དིའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩིའི་ཐོག་ཞུགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་དེ་དྷ་ས་གངས་སྐྱིད་ཕྱི་དྲིལ་ལྷག་པ་ཚེ་རིང་དྲན་རྟེན་ཚོགས་ཁང་དུ་འཚོགས་པ་དང། དེར་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་དང་། བུད་མེད་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་ཨི་རན་ནས་ཡིན་པའི་སི་རིན་ཨེ་བྷ་དྷི་(Shirin Ebadi) དང་། ཨ་རི་ཡིན་པའི་ཇོ་དྲི་ཝི་ལི་ཡེམ་སི་(Jody Williams) ཕྱི་དྲིལ་བཀའ་བློན་བདེ་སྐྱིད་ཆོས་དབྱངས། བུད་མེད་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ལས་འགུལ་ཚོགས་ཆུང་གི་འགན་འཛིན་དང་སྐུ་ཚབ་བཅས་ཕེབས་ཡོད་པ་རེད།

ཐོག་མར་བུད་མེད་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་དང་བླངས་ལས་འགུལ་ཚོགས་ཆུང་གི་འགན་འཛིན་ལི་ཛི་བྷན་སི་ཏེན་གྱིས་ཚོགས་ཆུང་དང་འབྲེལ་བའི་གསུང་བཤད་སྐབས། ཚོགས་ཆུང་དེ་ནི་བུད་མེད་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཁག་གཅིག་གི་འགོ་བཙུགས་པ་དང་། ཚོགས་ཆུང་དེ་ནི་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་ཆེ་མཐོང་བརྒྱུད། ཞི་བདེ་དང། དྲང་བདེན། ཐོབ་དབང་འདྲ་མཉམ་ཆེད་འཛམ་གླིང་གང་སར་དཀའ་ལས་རྒྱག་མཁན་བུད་མེད་འཐབ་རྩོད་པ་དང་། ཚོགས་པ་བཅས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེད་བཙུགས་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་དང་། ད་ཐེངས་འདིར་ཕེབས་དོན་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མགྲོན་ཤོག་བརྒྱུད་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་སྟེ་ལོ་ངོ་ཉེར་ལྔ་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྲུང་བརྩི་དང་བོད་མིར་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་སྟོན་ཆེད། དེ་མིན་བོད་མི་ཚོས་ད་བར་འཚེ་མེད་ཞི་བ། ཞི་བདེ་སྐྲུན་ཐབས། མང་གཙོ་ལག་བསྟར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་ཆེད། ཕྱི་ཟླ་༡༠ ཚེས་༢ ཉིན་གྱི་གྷན་འདིའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་བཅས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཡིན་སྐོར་གསུངས་སོང་།

ཚོགས་ཆུང་དེའི་ཚོགས་མི་དང་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་བུད་མེད་ཡེ་མན་ནས་ཡིན་པའི་ཏ་ཝ་ཀོལ་ ཀར་མན་ཀྱང་ཕེབས་འཆར་ཡོད་ནའང་། ཁོང་གི་ཕ་ཡུལ་ལ་འཁྲུག་རྩོད་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་། བདུན་ཕྲག་སྔོན་མར་ཁོང་གི་ཁྱིམ་ཡང་གཏོར་བཅོམ་བྱས་ནས་སྐྱབས་བཅོལ་བ་མང་པོ་ཞིག་ད་ལྟ་ལུང་པ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་དགོས་པའི་དོན་རྐྱེན་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཕེབས་མ་ཐུབ་ཡིན་ནའང་། ཁོང་གིས་བོད་མི་ཚོར་འཚམས་འདྲི་དང་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད་འདུག ལྕམ་ཀར་མན་ལ་རྒྱ་ནག་ཏུ་གདན་འདྲེན་ཐེངས་མང་ཞུ་མྱོང་ཡོད་ནའང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་གུས་བརྩི་དང་བོད་ཀྱི་ཛ་དྲག་གི་གནད་དོན་ལ་བརྟེན་ནས་ཕེབས་མེད་པ་རེད།

དེ་བཞིན་ལི་སྦེ་རི་ཡ་ནས་ཡིན་པའི་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ལེ་མ་གྷོ་བྷོ་ཡི་ཡང་དྷ་སར་ཕེབས་འཆར་ཡོད་ནའང་། ལྷོ་སུ་ཌན་གྱི་རྩོད་རྙོག་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་བུད་མེད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟ་ལྷོ་སུ་ཌན་གྱི་རྩོད་རྙོག་ཞི་མོལ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པའི་དེའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་བཞིན་ཡོད་འདུག

༢༠༠༣ལོར་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཨི་རན་གྱི་ཤཱི་རིན་ཨེ་བྷ་དྷི་ཡིས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གསུང་དོན། ༢༠༠༩ ལོ་ནས་བཟུང་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་ནང་བཞིན། ཁོང་ཡང་བཙན་བྱོལ་དུ་སྡོད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་ལ་དུས་རྒྱུན་བརྩི་བཀུར་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས་གོ་སྐབས་ག་དུས་བྱུང་ནའང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་།

དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་གསུང་དོན། ལོ་བརྒྱད་སྔོན་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་གྱི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཀོ་ས་ཏ་རི་ཀ་ཞེས་པའི་ལུང་པའི་ནང་ཚོགས་པ་དང། ལུང་པ་དེའི་སྲིད་འཛིན་ཡང་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཡིན་ནའང་། རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་མགྲོན་ཤོག་ཕྱིར་འཐེན་གནང་ཡོད་པས་ང་ཚོ་ཚང་མས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་བོད་མི་ཚོ་དང་༧གོང་ས་མཆོག་གཅིག་པུ་མིན་པ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་མེད་པ་མིན་པའི་བརྡ་ལན་སྤྲོད་ཆེད་ཚོགས་འདུ་དེའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱས་མེད་ཅེས་གསུངས་སོང་།

ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་གསུང་དོན། སྟབས་མ་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་ད་ཐེངས་བསྐྱར་དུ་ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་ནང་༧གོང་ས་མཆོག་ཚོགས་ཞུགས་མ་ཐུབ་པའི་གནད་དོན་བྱུང་བ་རེད། ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀ་ནི་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཐོག་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་ལུང་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ལུང་པ་དེས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐེངས་གསུམ་ཐོངས་མཆན་མ་ཕུལ་བ་དེ་ཁས་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག ཧང་སང་དགོས་པ་ཞིག་ལ་ཌེ་སི་མིན་ཊུ་ཏུ་ (Desmond Tutu) ཡང་གནད་དོན་འདིའི་ཐོག་ཁ་མ་གྲག་པར་བསྡད་ཡོད་པ་རེད། ཊུ་ཊུ་ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་གཞུང་གི་མི་མིན་པ་ངས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་ཁོང་གིས་གནད་དོན་དེའི་སྐོར་ང་ཚོ་ནང་བཞིན་སྦ་གསང་མེད་པར་མང་ཚོགས་དཀྱིལ་ལ་བཤད་ཀྱི་མི་འདུག སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་པ་ཞིག་གི་མདུན་དུ་ཁ་མ་གྲག་ནས་བསྡད་པ་ཡིན་ན་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་ལམ་ལུགས་ལ་མཐུན་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་མི་འབོར་ཞེ་དྲག་མང་པོ་རེད་ལ། མི་མང་པོས་བཙན་གནོན་མཐོང་ནའང་ཁ་མ་གྲག་པར་སྡོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ལུ་ཞ་པའོ་ཡང་རང་དབང་ཆེད་སྙན་ངག་བྲིས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བཙོན་དུ་བཅུག་པ་རེད། སྙན་ངག་པ་བཙོན་དུ་བཅུག་མཁན་གྱི་གཞུང་དེར་ངོ་རྒོལ་མ་བྱས་པར་ཁ་མ་གྲག་ནས་སྡོད་པ་དེ་སྒྲིག་གི་ཨེ་ཡོད། ངའི་གྲོགས་མོ་ར་སྦི་ཡ་ ཁ་དྷིར་གྱིས་ཤིན་ཅང་དུ་བཙན་གནོན་སྐོར་སྐད་ཆ་མང་པོ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཁོང་གི་བུ་ལྔ་བཙོན་དུ་བཅུག་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ལའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གྱི་ནོར་འཁྲུལ་མང་པོ་བཟོས་ཡོད་པ་རེད། ཨི་རན་སྤྱི་མཐུན་ཁ་ཆེའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་ཆེ་ཤོས་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་རེད། ཨི་རན་གཞུང་གིས་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནང་བཞིན་སྙན་ངག་པ། གསར་འགོད་པ། འགྲོ་བ་མིའི་འཐབ་རྩོད་པ་རྣམས་བཙོན་དུ་བཅུག་གི་ཡོད་པ་རེད། ད་ལྟའི་ཆར་ཁྲིམས་རྩོད་པ་མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ངའི་མཉམ་དུ་ལས་ཀ་བྱེད་པ་དང་ངས་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཁོང་ཚོའི་ནང་མིར་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་ཆེད་བཙུགས་པའི་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡིན་པའི་ནག་ཉེས་འོག་བཙོན་དུ་བཅུག་ཡོད་པ་རེད། ཨི་རན་གཞུང་གི་གྲོས་མཐུན་ཚང་མ་རྒྱ་ནག་གཞུང་མཉམ་དུ་བཞག་ཡོད་པ་རེད། མཉམ་སྦྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་ལྷན་ཁང་ནང་དུའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཨི་རན་གཞུང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ སི་རི་ཡའི་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་པའི་སྲིད་འཛིན་བྷ་ཤར་ ཨ་ས་དྷ་ཡང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཁང་དུ་ཁྲིམས་ཞིབ་བྱེད་པར་དགག་ཆའི་དབང་ཚད་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་པར་བརྟེན་ཨི་རན་གྱི་མི་མང་ཚང་མ་དང་རྒྱལ་སྤྱའི་གསར་འགོད་པ་ཚང་མས་བོད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས་བོད་པ་ཚོར་རོགས་པ་མེད་པར་གཅིག་པུ་མ་རེད། འཛམ་བུ་གླིང་གི་བོད་མི་དང་བོད་མིའི་འཐབ་རྩོད་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ཡོད་རེད། ང་འདིར་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཆེད་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིས་ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ལ་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་མུ་འཐུད་ཇི་ལྟར་གནས་ཐུབ་པ་དང་། བཙན་བྱོལ་ནང་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་བསྡད་དེ་སེམས་ཤུགས་མ་ཆགས་པར་གནས་ཐུབ་པ་ཤེས་རྟོགས་ཆེད་དུ་ཡོང་བ་ཡིན། གལ་ཏེ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་རྡོག་རྩ་གཅིག་སྒྲིལ་ངང་གནས་ཐུབ་ན་ཉིན་ཞིག་ང་ཚོར་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཀྱི་རེད་ལ། ཉིན་ཞིག་རང་དབང་ལྡན་པའི་བོད་ལ་ཁྱེད་ཚོའི་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་གོ་སྐབས་རག་པའི་ཡིད་ཆེད་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང།

དེ་རྗེས་ཨ་རིའི་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཇོ་དྲི་ཝི་ལི་ཡེམ་སི་ཡིས་ལྷོ་ཨ་ཧྤི་རི་ཀར་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་གྱི་ཚོགས་འདུས་འཁྲབ་སྟོན་ཞིག་སྟོན་རྩིས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནོན་ཤུགས་འོག་ཡོད་པ་དང་། ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་ཅི་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་ཀྱང་ཐོངས་མཆན་མི་སྤྲོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པར་བརྟེན། ལྷོ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་དྲི་ཀི་ལར་ཀི་དང་ཌེ་སི་མོན་ཊུ་ཏུ་སོགས་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ལ། ཀེ་སྦི་ཏོན་རྒྱལ་སའི་ཚོགས་འདུའི་སྐོར་ཧ་གོ་བ་དང་ང་ཚོས་དགག་ཆའི་ཡི་གེ་ཞིག་བཏང་བ་ཡིན། དེ་བཞིན་གོ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན་དང་ང་རང་ཚོ་ནང་ཁུལ་དུ་ཡང་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་མང་བྱས་པ་ཡིན། གཅིག་ང་ཚོས་ཕར་ཕྱིན་ཏེ་ཀེ་སྦི་ཏོན་གྱི་གཞུང་ལམ་དུ་ངོ་རྒོལ་ཁྲོམ་སྐོར་ཡང་བྱེད་དགོས་བསམ་བྱུང་ལ། ཚོགས་འདུ་དེ་ས་གནས་གཞན་ཞིག་ཏུ་ཚོགས་ཐུབ་པ་དང་༧གོང་ས་མཆོག་དེར་ཕེབས་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡང་བཅོལ་བ་ཡིན། ཡིནའང་མཐའ་མར་བུད་མེད་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ ལས་འགུལ་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཚོགས་འདུ་དེར་འཛུལ་ཞུགས་མི་བྱེད་རྒྱུའི་ཡི་གེ་ཞིག་བཏང་བ་རེད། ང་ཚོའི་ཚོགས་ཆུང་གི་དམིགས་ཡུལ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐད་དཀའ་ངལ་འཕྲད་པའི་མི་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་རྒྱུ་རེད། ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐོངས་མཆན་མ་སྤྲད་པར་ཚོགས་འདུ་དེར་ཕེབས་མ་ཐུབ་པ་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ངོས་ལེན་མ་བྱས་པ་མ་ཟད། བོད་མི་ཚང་མའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ངོས་ལེན་མ་བྱས་པ་ཞིག་རེད། བོད་གཞིས་བྱས་གཉིས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་བོད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ལས་འགུལ་ཚོགས་ཆུང་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་ཤེས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བཅས་གསུངས་སོང་།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་ཞུ་བ་རྣམས་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། སང་ཉིན་དངོས་སུ་༸གོང་ས་མཆོག་དང་ལྷན་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་མང་ཚོགས་འདུ་འཛོམས་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུ་དང་། ཉིན་རྒྱབ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།།